CHP’de Kongre Zamanı! 104 yıl önceki Sivas Kongresi’nin CHP’nin ilk kurultayı olduğunu biliyor muydunuz?
Türkiye’nin en önemli gündemlerinden biri CHP Kongre yarışıdır.
Şimdiki Genel Başkan Kemal Kılıçdaroğlu devam mı edecek yoksa CHP’nin yeni lideri Özgür Özel mi olacak hep birlikte göreceğiz.
Cumhuriyet Halk Fırkası’nın resmi olarak 9 Eylül 1923’te kurulduğu belirtiliyor.
Öte yandan Partinin gerçek heyet atılımı bu tarihten 4 yıl önce 4 Eylül 1919’da Sivas’ta yapıldı.
Peki gelin CHP’nin son kurultayı öncesi ilk kurultayında yaşananları hep birlikte inceleyelim.
Mustafa Kemal Paşa, 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkarak Kurtuluş Savaşı’nı başlattı. Paşa’nın şimdiki hedefi Anadolu’da güçlü bir teşkilat kurmak ve halkı kendi etrafında toplamaktı.
Samsun’un ardından Havza ve Amasya’ya giden Mustafa Kemal Paşa, Amasya genelgesinde ‘Milletin kararlılığı ve kararlılığı, Milletin İstiklalini Kurtaracaktır’ sözleriyle milleti topyekün mücadeleye çağırdığının sinyalini vermişti.
Amasya’dan sonraki durak Erzurum’du.
Erzurum’da özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu’daki yerel yöneticiler ve kanaat önderleriyle bir araya gelen Mustafa Kemal Paşa, bölgedeki yerel dinamiklerin Milli Mücadele’ye katılması için bu kurultayda gerekli anlaşmaları yaptı.
Erzurum Kongresi’nin ardından örgütlenmeye bir adım kalmıştı.
Ülke genelinde kendi iç yapılarıyla örgütlenen yerel direniş unsurlarını tek çatı direniş örgütü altında buluşturmak.
Bu büyük birleşmenin gerçekleşeceği yer olarak da Sivas seçildi.
Tüm direniş örgütlerinin temsilcilerinin katılımıyla 4 Eylül 1919’da Sivas’ta büyük bir kongre toplanması kararlaştırıldı.
Sivas Kongresi, Batı ve Orta Anadolu’dan gelen delegelerin katılımıyla ulusal bir kimliğe kavuştu.
Sivas Kongresi’nden önce Anadolu ve Rumeli’deki direniş örgütleri ayrı ayrı çalışıyorlardı. Herkes belli bir örgütlülük olmadan, kendi imkanlarıyla düşmana karşı direnmeye çalışıyordu. Sivas Kongresi’nin en değerli özelliği tüm direniş örgütlerinin tek çatı altında toplanmasıydı.
Kongre kararlarının en önemli konularından biri olan bu konu tutanaklara şu cümlelerle kaydedildi:
Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin 4 Eylül 1919’da Sivas’ta yapılan Genel Kurultayı ile kutsal amacını takip etmek ve genel teşkilatı yönetmek üzere bir Temsil Heyeti seçilmiş, köylerden taşra merkezlerine kadar tüm milli teşkilatlara destek verilmiş ve Birleşik.
Bu ifadelerin tek bir anlamı vardı:
Direnişçiler artık terk edilmiyordu. Çatı yapısı inşa edildi. Artık tüm direniş grupları bu noktadan yönlendirilebilecek ve güçleri birleştirilebilecekti.
Bu aynı zamanda Milli Mücadele’nin kurumsal bir çerçeveye oturtulması açısından da çok önemliydi.
Sivas’ta birleşen direnişçiler, 8 ay sonra Ankara’da Savaş Şurası’nın açılışını yapacaktı.
Mustafa Kemal Paşa, zaferden sonra yaptığı birçok konuşmasında “Sivas’ta Cumhuriyeti Kurduk” sözüyle bu kurultayın değerini en açık şekilde özetlemiştir.
Sivas’ta birleşen direniş örgütleri, TBMM’nin açılışından sonra Halk Fırkası adı verilen bir parti kimliğine büründü.
Bu, Cumhuriyet Halk Partisi’nin temellerinin Milli Mücadele direniş örgütlerine dayandığı anlamına geliyordu.
Bu nedenle Sivas Kongresi’nin CHP’nin Birinci Kurultayı olduğu sıklıkla vurgulanıyor.
27 Aralık 1919’da Ankara’ya gelen Mustafa Kemal Paşa, Sivas’ta birleştirdiği direniş örgütlerini Nisan ayında Ankara’ya davet etti.
23 Nisan 1920’de Ankara’da açılan Harp Şurası, Kurtuluş Savaşı’nın silahlı aşamasının başlangıcı oldu.
Burada asıl kritik olan, Sivas’ta birleşen tüm direniş örgütlerinin artık lider olarak İstanbul hükümetini ve padişahı değil, Türkiye Büyük Millet Meclisi’ni görmesiydi.
Artık Anadolu’nun ortasında fiilen yeni bir yönetim kurulmuştu.
Bugün büyük kalabalıklarla coşkulu kongreler düzenleyen CHP’nin en görkemli kongresi, 1919 yılının Eylül ayında Sivas’ta bir araya gelen bir avuç yurtseverin düzenlediği kongreydi.
Her ne kadar CHP kuruluş yılını 1923 olarak belirtse de partinin köklerinin Kurtuluş Savaşı’na ve Sivas Kongresi’ne kadar uzandığı da bir gerçektir.
Bakalım Cumhuriyet Halk Partisi’nin yeni kurultayları da geçmişte olduğu gibi iz bırakabilecek mi?
